الفباي يوناني و جهانگير شدن الفباي فينيقيآثار قابل ذكر يونان از سده هفتم به بعد است ؛ گروهي از
دانشمندان زمان پيدايش خط فينيقي را در
يونان آغاز سده نهم پيش از ميلاد دانسته اند
ناگزير پس از رسيدن خط به آنجا چند سالي لازم بوده تا حروف آن از براي نوشتن زبان
يوناني مناسب گردد . قديمترين هيئت علامات الفباي
يوناني بسيار نزديك است به علامات
الفباي فينيقي در كتيبه ميشع
Mesha پادشاه موآب Moab كه از سال 850 ق.م مسيح است . يونها كه ساكنين كرانه آسياي صغير باشند پيش از همنژادان خود در آن سوي درياي اژه با خط فينيقي آشنا شدند بنابراين اگر بگوييم
يوناني نژادها در سده نهم ق.م هنر
نوشتن از فينيقيها آموختند چندان دور از ازمان واقعي نشده ايم هر چند كه آثار كتبي اين سرزمين از سده هشتم باشد . از سده هشتم رفته رفته خط در
يونان رواج گرفت و در
موارد مختلف بكار رفت چون خط به دستياري بازرگانان فينيقي به يونان درآمد ، در آغاز آنچنانكه گفتيم يادداشتهاي دادوستد را با آن نوشته و پس از ن در فهرست نامهاي گماشتگان دولتي و نسب نامها و اسناد رسمي و پيمانها بكار بردند
.
از براي ادبيات بسيار ديرتر به خط نيازمند شدند ، زيرا ادبيات از دهان به دهان مي گرديد ، سخنوران گفتارهاي خود را به ياد سپرده از براي ديگران مي سرودند . سده هفتم هنگام رواج همگاني اين خط است آنچنانچه در همه جا ديده مي شود . خواه در روي سنگهاي گورستان و پيكرها و ظرفها و خواه در روي اوراق .
يونانيها از همان هنگاي كه الفباي فينيقي را برگزيديند به نقص آن برخوردند ، همان نقصي را كه ياد كرديم و مشرقيان به بركنار كردن آن كامياب نشدند ، يونانيان بركنار كرده حروف با آوا ايجاد كردند .پس الفباي كنوني را مديون يونانيان هستيم .
در كهنترين آثار كتبي آنان اين ويلها ديده مي شود و بكار بردن علامات حروف با آوا اجباري است و در ارزش با علامات حروف بي آوا يكسان هستند. از براي ايجد ويلها برخي از حروف فينيقي را بكار بردند : اَ A - alpha -- اِ E - epsilon -- اِي I - iota -- اُ - o - omikron از الف و هه و يود و عين فينيقي ساخته شده اند ، از براي حرف صدادار اُو U بزرگ omega ناميه اند و اينچنين از 22 حرف فينيقي ، 24 حرف الفباي
يوناني برخاست . ترتيب حروف الفباي
يوناني همان ترتيب الفباي فينيقي است هر
يك از حروف
يوناني به استثناي برخي از حروف صدادار به همان نام فينيقي خود ناميده
شده چون الفبا
alpha ؛ بتا betha ؛ گاما Gamma ؛ دلتا Deltha و جز اينها .
همچنين در آغاز
يونانيان مانند فينيقيان اين الفبا را از راست به چپ
نوشتند و كهنترين نوشتهاي
يوناني همه از راست به چپ نوشتند و كهنترين نوشتهاي
يوناني همه از راست به چپ نگاشته شده و چندي هم سير خط مانند سير گاو آهني بوده در
هنگام شيار
bustrophedon يعني از راست به چپ در نخستين سطر و از چپ به راست در دومين سطر . در سده پنجم ق.م سير خط
يوناني ثابت گشت و هميشه از چپ به راست نوشته
شد . حروف الفباي
يوناني از حيث صوت در همه جاي آن سرزمين يكسان نبوده ، برخي از
آنها در جايي صوتي و در جاي ديگر صوت ديگري داشت . نظر به مقتضيات لهجه هاي گوناگون يوناني ، برخي از حروف فينيقي نزد
يوناني زبانها تغييراتي يافت و با اصوات مخصوص
آنان سازشي پيدا كرد ، اما بيشتر آن حروف آنچنان كه بود با اصوات بومي خود بجاي ماند
.
الفباي فينيقي با تغييراتي كه در يونان يافت با بازرگانان و مهاجرين به ايتاليا درآمد . از زمان بسيار قديم ، در ميان سالهاي 800 و 600 ق.م به سرزمينهايي كه تعدها ، در سده دوم پيش از ميلاد مسيح ، ايتاليا ناميدند دست اندازي كردند . جزيره سيسيل sicile و كرانه جنوبي ايتاليا از ترانت tarente در مشرق تا كومس Cumes در مغرب ، بالاي ناپل Naples اقامتگاه يونان بود . مردمان بومي جنوب ايتاليا كه از تمدن بي بهره بودند از هر حيث زير نفوذ يونان درآمدند آنچنانكه زبان و آيين آنان در آنجا رواج يافت . رم كه بعدها مركز تمدن اروپا گرديد از پرتو
يونانيان به آن پايه رسيد . از جمله آثار تمدني كه
يونانيان به جنوب
ايتاليا بردند ، خط است . كومس ، شهري كه به لاسيوم
Latium مركز ايتاليا پيوسته اقامتگاه
يوناني بود كه از شهر خلكيس
khalkis از جزيره اُبه EUbee كه در مشرق
يونان است ، بدانجا آمده بودند . پس از آنكه لاسيوم در مركز ايتاليا برتري يافت و به بخشهاي ديگر ايتاليا فرمانروا گرديد ، الفبايي كه به دستياري
يونان شهر كومس به
آنجا رسيده بود به جاهاي ديگر آن سرزمين رفت و رواج گرفت . هين الفباست كه به نام لاسيوم خوانده شد و لاتين گويند . الفباي لاتين با اقتدار امپراتوري رم سراسر اروپا را گرفت و تا كنون هم به اشكال مختلف وسيله نوشتن اروپاييان و مردمان آمريكاست
. چنانكه ديده مي شود الفباي فينيقي به شكل الفباي عربي نيمي از كره زمين و به شكل الفباي لاتين نيم ديگر آنرا فرا گرفته است . همچنين الفباي زبان سانسكريت كه آنرا ديوناگري ِDevanagari نامند با 47 حروف خود از حروف فينيقي بوجود آمده و هيئتهاي گوناگون ديوناگري امروزه در آن سرزمين پهناور وسيله به قلم آوردن زبانهاي آريايي و غير آريايي آنجاست .
